Rok szkolny 2018/2019 rozpoczęło we wrześniu ponad 4,5 mln uczniów z prawie 24 tys. szkół podstawowych, gimnazjów i szkół średnich. Niestety statystyki z lat poprzednich wskazują, że rok w rok w szkołach, często na oczach nauczycieli i opiekunów, dochodzi do blisko 70 tyś wypadków i niestety w zdarzeniach tych ginie więcej dzieci niż górników pod ziemią.

Co to jest wypadek w szkole?

Wypadkiem  nazywamy zdarzenie nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną, w wyniku którego poszkodowany doznaje urazu lub śmierć. Aby wypadek można było nazwać, że jest wypadkiem w szkole, to zdarzenie to musi nastąpić między innymi w czasie zajęć szkolnych, wychowawczych lub opiekuńczych realizowanych przez jednostki organizacyjne systemu oświaty.

Najczęściej cytowaną definicją wypadku w szkole jest sprecyzowanie tego zagadnienia przez Sąd Najwyższy 27 września 2002 r. (sygn. II UKN 385/01), który wyjaśnił, że wypadkiem w czasie zajęć szkolnych w rozumieniu tego przepisu jest „zdarzenie jakiemu uległ uczeń przebywający w szkole lub w innej ustawo określonej jednostce systemu oświaty albo w innym miejscu wyznaczonym przez te placówki oświatowe, w związku z uczestniczeniem w zajęciach szkolnych, podczas których jest realizowany pod nadzorem pedagogiczno-dydaktycznym program nauczania, uwzględniający podstawę programową kształcenia uczniów w konkretnej szkole lub klasie”.

Jak wygląda procedura (podjęta przez szkołę) po wypadku w szkole?

1. Nauczyciel lub opiekun na obowiązek udzielić poszkodowanemu uczniowi pierwszej pomocy, w razie potrzeby wezwać odpowiednie służby (pogotowie, straż, policja);
2. Nauczyciel, opiekun lub dyrektor placówki niezwłocznie powinien poinformować rodziców lub opiekunów prawnych poszkodowanego ucznia o zaistniałej sytuacji;
3. Zdarzenie musi być odnotowane w dzienniku;
4. Wypadek należy wpisać do rejestru wypadków uczniów;
5. Dyrektor o zaistniałej sytuacji musi poinformować odpowiedni organ BHP, w celu spisania protokołu powypadkowego;
6. W przypadku wypadku w szkole ze skutkiem śmiertelnym, ciężkim czy zbiorowym dyrektor placówki dydaktycznej ma obowiązek zawiadomić prokuratora i kuratora oświaty;
7. Inspektor Sanitarny musi zostać powiadomiony jak w wyniku zdarzenia doszło do zatrucia.

Rodzaje odszkodowań jakie mogą pojawić po wypadku w szkole

1. odszkodowanie z polisy NNW wykupionego w szkole lub indywidualnie,
2. odszkodowanie z polisy OC szkoły,
3. odszkodowanie (jednorazowe) z ZUS.

Ubezpieczenie NNW

Praktycznie każda placówka dydaktyczna wykupuje ubezpieczenie NNW (od następstw nieszczęśliwych wypadków) dla swych podopiecznych, mają one charakter dobrowolny i mają formę ubezpieczania grupowego. Czyli ochroną są objęci uczniowie, którzy opłacą określoną składkę za konkretny zakres ochrony, zarówno na terenie szkoły jak i poza nią. Składka wynosi często od kilku do 30 złotych płatna raz na 12 miesięcy, w których obowiązuje ochrona ubezpieczeniową. Każdy uczeń może być również objęty ochroną ubezpieczeniową wykupioną indywidualnie przez rodzica czy opiekuna prawnego lub samodzielnie po osiągnięciu pełnoletności.

Podstawowy zakres ochrony NNW to:

• śmierć ubezpieczonego w wyniku nieszczęśliwego wypadku;
• trwały uszczerbek na zdrowiu ubezpieczonego;
• koszty nabycia protez i środków pomocniczych;
• transport medyczny.

Rozszerzone polisy NNW obejmują również:

• zasiłek z powodu czasowej niezdolności do nauki;
• pokrycie kosztów leczenia;
• świadczenia w przypadku stwierdzenia 100% uszczerbku na zdrowiu.

Z roszczeniem do ubezpieczyciela w przypadku NNW występuje się po zakończeniu leczenia, jednakże do 3 lat od momentu zdarzenia. Zgłoszenie szkody można zrobić w formie pisemnej, za pomocą formularza na stronie www ubezpieczyciela lub telefonicznie. Niezbędne będą wówczas dokumenty potwierdzające obrażenia, przebieg leczenia oraz potwierdzające okoliczności zdarzenia. W przypadku śmierci poszkodowanego akt zgonu oraz dokumenty powierzające uprawnienie do świadczenia np. akt urodzenia poszkodowanego oraz dowód osobisty rodzica.  Likwidacja szkody odbywa się do 30 dni od momentu zgłoszenia szkody.

Odszkodowanie z ZUS

Wypadek w szkole zaliczany jest do grupy wypadków powstałych w tak zwanych szczególnych okolicznościach, dlatego też poszkodowanemu uczniowi przysługują z tego tytułu świadczenia finansowane ze środków budżetu państwa. Przyznawane i wypłacane jest przez ZUS w formie jednorazowe odszkodowanie czy renta.

Dokumenty w ZUS-ie składa się dopiero po zakończeniu leczenia. W najbliższej placówce ZUS-u należy pobrać druki.  W przypadku jednorazowe odszkodowanie należy złożyć wniosek o przyznanie jednorazowego odszkodowania wraz z drukiem OL-9 lub N-9 czyli zaświadczeniem o stanie zdrowia i dokumentację wypadkową oraz protokół powypadkowy wraz z dokumentacją medyczną. Cała procedura z ZUS trwa około miesiąca i jeżeli wypadek uznany zostanie jako zdarzenie w szczególnych okolicznościach, lekarz orzecznik ZUS-u ustali stopień uszczerbek na zdrowiu oraz fakt czy był on stały lub długotrwały.

Uczniowi który w wskutek wypadku w szkole doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu i uznany został za całkowicie niezdolnego do pracy/nauki, przysługuje jednorazowe odszkodowanie. Do 31 marca 2019 r. wynosi ono 854 zł za każdy procent uszczerbku na zdrowiu. Suma ta zwiększa się o kwotę 14 950 zł, jeżeli z powodu wypadku osoba stała się całkowicie niezdolna do pracy i samodzielnej egzystencji. Uczniowie, którzy ulegli poważnemu wypadkowi, bez względu na to, czy ich rodzice pracują, czy są bezrobotni i niezarejestrowani w PUP mogą starać się o rentę (niezależnie od posiadania ubezpieczenia).

Odszkodowanie z OC szkoły

O odpowiedzialności nauczyli i szkoły za powstałe skutki wypadku na terenie placówki dydaktycznej, mówimy jeżeli wypadek wynika z zaniedbań po stronie zobowiązanych i spełnia następujące przesłanki:

• uszczerbek majątkowy (np. zniszczenie mienia w trakcie zajęć szkolnych) lub niemajątkowy (szkoda na osobie, np. w wyniku wypadku), jakiego doznaje poszkodowany uczeń we wszelkiego rodzaju dobrach chronionych przez prawo;
• fakt powodujący uszczerbek czyli zdarzenie to ludzkie działanie, niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania lub inne zdarzenie, w wyniku którego została wyrządzona szkoda osobie trzeciej, a z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy;
• związek przyczynowy pomiędzy szkodą a zdarzeniem, z którym prawo łączy obowiązek odszkodowawczy (art. 361 § 1 Kodeksu cywilnego).

Praktycznie każda szkoła ma wykupioną polisę odpowiedzialności cywilnej czyli tzw. OC, aby przerzucić na ubezpieczyciela ewentualne zobowiązania finansowe w przypadku wystąpienia zaniedbań które dopuściły do wystąpienia wypadku podczas zajęć dydaktyczno-oświatowych.

Poszkodowanemu uczniowi lub rodzicom czy innym prawnym opiekunom występującym w jego imieniu, za spowodowanie szkody wskutek wypadku w szkole, przysługuje na podstawie art. 444-447 kodeksu cywilnego:

• jednorazowe odszkodowanie na pokrycie wszelkich kosztów poniesionych w związku z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia;
• renta z tytułu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej;
• zadośćuczynienie (ekwiwalent za szkody niematerialne, takie jak np. cierpienie fizyczne i psychiczne związane z oszpeceniem ciała);
• zwrot kosztów leczenia i pogrzebu w razie śmierci ucznia.

Szkodę można zgłosić ubezpieczycielowi w każdym momencie, nie trzeba czekać aż do zakończenia leczenia. Szkoda najlepiej jak zostanie zgłoszona w formie pisemnej, listem poleconym za potwierdzeniem odbioru. Ubezpieczyciel aby wypłacić świadczenia będzie potrzebował dokumentu powierzającego okoliczności zdarzenia, dokumentacji medycznej, oryginały rachunków i faktur oraz szereg oświadczeń poszkodowanego ucznia lub jego opiekuna prawnego. Likwidacja szkody trwa zazwyczaj do 30 dni od dnia otrzymania przez ubezpieczyciela zgłoszenia szkody i kompletu niezbędny dokumentów.

Organ prowadzący placówkę dydaktyczną jest podmiotem odpowiedzialnym za wypadek ucznia podczas zajęć i przeciwko niemu należy złożyć powództwo, w przypadku braku odpowiedniej polisy. Publiczne placówki szkolne są zakładane i prowadzone przez jednostki samorządu terytorialnego, ewentualnie odpowiednio właściwych ministrów, prowadzących np. szkoły dla dzieci poza granicami, szkoły o charakterze eksperymentalnym, szkoły artystyczne, itp. W przypadku szkół niepublicznych, które prowadzone są przez osoby prawne i fizyczne, to właśnie na  nich spoczywa odpowiedzialność cywilna za wynikłą szkodę.

Pozew składa się do sądu właściwego dla podmiotu odpowiedzialnego za szkodę. Jest to sąd rejonowy lub okręgowy, w zależności od wysokości żądanego odszkodowania lub zadośćuczynienia (powyżej 75 000zł – sąd okręgowy). Roszczeń na etapie sądowym dochodzą pełnoletni uczniowie albo opiekunowie prawni małoletniego poszkodowanego (często za zgodą sądu rodzinnego). Roszczenia najczęściej przedawniają się w ciągu trzech lat, natomiast inaczej to wygląda jeżeli dyrektor, nauczyciel lub wychowawca, z własnej winy spowoduje śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu, termin ten wydłuża się do 10 lat. Długość postępowania sądowego jest różna od 1,5 roku do 3 lat, wszystko zależy od złożoności sprawy oraz obłożenia sądu, który rozpatruje sprawę.

Autor: Katarzyna Neczaj, Dyrektor ds. Sieci sprzedaży