Zadośćuczynienie

Zadośćuczynienie

Przepisy prawa pozwalające dochodzić zadośćuczynień zostały określone w kilku osobnych paragrafach Kodeksu Cywilnego i dają podstawę do dochodzenia roszczeń w różnych przypadkach.

Art. 445§1. W wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
§2. Przepis powyższy stosuje się również w wypadku pozbawienia wolności oraz w wypadku skłonienia za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu.
§3. Roszczenie o zadośćuczynienie przechodzi na spadkobierców, tylko wtedy gdy uznane zostało na piśmie albo gdy powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego.

Art. 445 §1 KC wprowadza zadośćuczynienie za krzywdę fizyczną, psychiczną lub moralną na osobie. W przypadku uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia poszkodowanemu należy się odpowiednia suma tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Zadośćuczynienie jest świadczeniem osobistym (przynależnym poszkodowanemu) i jednorazowym (niemożliwe jest przyznanie/zasądzenie zadośćuczynienia w formie miesięcznej renty). Przyznana i wypłacona kwota pieniężna ma stanowić ekwiwalent za poniesioną przez poszkodowanego szkodę niemajątkową.
Zadośćuczynienie powinno kompensować poszkodowanemu doznane przez niego ból i cierpienia fizyczne oraz psychiczne a także ewentualną utratę radości życia.

Czynniki wpływające na wysokość zadośćuczynienia za szkodę osobową to:

  • stopień cierpień fizycznych i psychicznych;
  • długotrwałość i intensywność (nasilenie) cierpień fizycznych i psychicznych;
  • trwałość następstw zdarzenia, długość leczenia i rehabilitacji;
  • wiek poszkodowanego;
  • rodzaj wykonywanej przez poszkodowanego pracy, wysokość uzyskiwanych dochodów, możliwości rozwoju zawodowego i awansu;
  • szanse na przyszłość.

Zadośćuczynienie po stracie osoby bliskiej

Roszczenie zadośćuczynienia po śmierci bliskiej osoby dochodzone jest na podstawie dwóch różnych przepisów prawa, w zależności od daty zdarzenia. Kodeks Cywilny określa je w poniższych paragrafach.

Art. 446.§4. Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Powyższy przepis został wprowadzony do Kodeksu Cywilnego nowelizacją ustawy z dnia 30.05.2008 r., lecz jego obowiązywanie nastąpiło po dniu 2.08.2008 r.

Dla spraw sprzed 2.08.2008 r. podstawa prawna roszczenia zadośćuczynienia opiera się o art. 24 § 1 KC.

Art. 24. § 1.  Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. 

Kto ma prawo do zadośćuczynienia po śmierci bliskiej osoby:

  • dzieci zmarłego,
  • małżonek zmarłego,
  • dziadkowie zmarłego,
  • wnuki zmarłego,
  • dalsza rodzina w przypadku udowodnienia uszczerbku lub trwałej relacji ze zmarłym.

Wysokość zadośćuczynienia
Wysokość zadośćuczynienia zależna jest m.in. od doznanego uszczerbku natury psychicznej i fizycznej przez osobę poszkodowaną lub uprawnioną do zadośćuczynienia po śmierci bliskiej osoby. Zgodnie z orzecznictwem sądowym zadośćuczynienie powinno wyrażać ekonomicznie odczuwalną wartość majątkową.