Wypadek przy pracy i świadczenia z ZUS

 Za wypadek przy pracy uważa się każde nagłe zdarzenie wywołane przyczyna zewnętrzną, które spowodowało uraz lub śmierć pracownika i nastąpiło w związku z wykonywaną pracą ( zarówno podczas wykonywania poleceń i czynności służbowych zleconych lub niezleconych przez przełożonego, ale również w drodze do lub z pracy).

Pracownik, który doznał obrażeń podczas wykonywania swoich obowiązków zawodowych, a zdarzenie zostało uznane przez zespół BHP za wypadek przy pracy ma prawo do:

• zasiłku chorobowego
• świadczenia rehabilitacyjnego
• zasiłku wyrównawczego
• renty z tytułu niezdolności do pracy
• renty rodzinnej
• dodatku pielęgnacyjnego
• jednorazowego odszkodowania

 Jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy

Jeśli wypadek przy pracy spowodował u Poszkodowanego trwały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu – pracownik ma prawo ubiegać się o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy, które wypłaca ZUS.

Po zakończeniu leczenia powypadkowego lekarz prowadzący wypisuje druk OL-9 a pracodawca ma obowiązek złożenia wniosku do ZUS o wypłatę odszkodowania dla swojego pracownika. Jeśli pracodawca nie dopełni formalności – zgłoszeniem roszczeń może zająć się również profesjonalny pełnomocnik.

Powołania komisja lekarska orzeka o powadze doznanych urazów wydając orzeczenie lekarskie.

Za każdy orzeczony 1% trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu ZUS przyznaje 20% przeciętnego wynagrodzenia – w 2018r kwota ta wynosi 854 zł.

W przypadku orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy lub samodzielnej egzystencji kwota zwiększa się do 14 950 zł.

Jeśli w wyniku wypadku przy pracy pracownik poniósł śmierć jednorazowe odszkodowania mogą wynosić:

• 38 444 zł – gdy uprawniony jest inny członek rodziny, niż małżonek lub dzieci
• 76 887 zł- gdy uprawniony jest małżonek i jedno lub więcej dzieci (14 950 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na każde z dzieci)
• 76 887 zł – gdy uprawnionych jest dwoje lub więcej dzieci (14 950 zł z tytułu zwiększenia tego odszkodowania przysługującego na drugie i każde następne dziecko)
• 14 950 zł – gdy oprócz małżonka i dzieci uprawnieni są również inni członkowie rodziny
• 38 444 zł- gdy do odszkodowanie uprawienie są tylko członkowie rodziny inni niż małżonek lub dzieci

Jak widać kwoty jednorazowych odszkodowań mogą być naprawdę spore, szczególnie jeśli trwały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu jest znaczny. Pojawia się zatem pytanie, czy od kwoty uzyskanego odszkodowania z ZUS należy opłacić podatek dochodowy i traktować je jak przychód?

Ogólnie przyjętą zasadą jest, iż odszkodowania lub zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalenia wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw (art. 21 ust. 1 pkt 3 Ustawy o podatku dochodowym  ) są zwolnione z podatku.

Art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy, “wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.)

Tym samym jednorazowe odszkodowanie za wypadek przy pracy – wypłacane na podstawie Ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych jest zwolnione z podatki dochodowego – nie ma zatem konieczności wykazywania go w rocznym zeznaniu podatkowym w rubryce „ Inne przychody”.

Art. 23 ust.1 pkt 13 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: „Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów: 13)  jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w wysokości określonej przez właściwego ministra oraz dodatkowej składki ubezpieczeniowej w przypadku stwierdzenia pogorszenia warunków pracy”

Zwolnione mogą być również inne świadczenia uzyskiwane przez poszkodownego pracownika w wyniku wypadku przy pracy – podstawą takiego zwolnienia jest Art. 21 ust.1 pkt 3b Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

3b) inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

a) otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b) dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono;

Opodatkowanie odsetek z odszkodowania

Mimo zwolnienia samej kwoty uzyskanego odszkodowania z opodatkowania, należy pamiętać, iż odsetki za zwłokę w spełnieniu świadczenia nie są już objęte zakresem zwolnienia zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b. – odsetki mają charakter uzupełniający świadczenie i nie są jego częścią składową. Tym samym uzyskane odsetki należy uwzględnić w rocznym zeznaniu podatkowym.

Roszczenie uzupełniające – z OC pracodawcy

Warto dodać, iż w przypadku, gdy za wypadek przy pracy winę ponosi pracodawca ( zarówno ze względu na złą organizację pracy, brak zapewnienia odpowiednich narzędzi czy zachowania środków bezpieczeństwa i higieny pracy)  możliwe jest także ubieganie się o odszkodowanie z polisy OC pracodawcy. Jest to roszczenie uzupełniające względem jednorazowego odszkodowania za wypadek przy pracy wypłacanego przez ZUS (oznacza to, iż ubezpieczyciel może uwzględnić przy miarkowaniu wysokości odszkodowania środki wypłacone przez ZUS).

W takim przypadku odszkodowanie wypłacane jest na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego.

Wypłata odszkodowania przez Ubezpieczyciela pracodawcy może obejmować:

• zadośćuczynienie za doznany uszczerbek na zdrowiu, ból i cierpienie związane z urazem,
• odszkodowanie – zwrot poniesionych kosztów leczenia, dojazdów, rehabilitacji, sprzętu ortopedycznego oraz pozostałych celowych wydatków związanych z leczeniem powypadkowym
• utracone dochody, rentę wyrównawczą, rentę na zwiększone potrzeby

Zadośćuczynienie oraz odszkodowanie przyznane z OC pracodawcy również nie podlega opodatkowaniu  na podstawie Art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym.  Jednak odsetki ustawowe za zwłokę w wypłacie świadczenia – zgodnie z Art 481 § 1. k.c. – są opodatkowane – należy je wykazać w PIT w rubryce „Inne przychody” i odprowadzić podatek dochodowy.

Autor: Marta Sordon, Specjalista ds. szkód osobowych

Skonsultuj sprawę wypadku bezpłatnie.