Urazy zmysłów

Uszkodzenia zmysłów jako dość częsty skutek wypadków komunikacyjnych i przy pracy

Jak powszechnie wiadomo, podczas wypadku może dojść do wielu urazów , w różnych miejscach naszego ciała. Każdy z nich może być zarówno błahy i niewymagający poważniejszej interwencji medycznej, jak i ciężki, skutkujący niejednokrotnie śmiercią poszkodowanego lub w najlepszym razie ciężkim uszczerbkiem na zdrowiu. Do tych ostatnich należą niewątpliwie cięższe urazy głowy. Oprócz tych już opisanych w wcześniejszych artykułach, urazy te mogą nieść za sobą dodatkowe konsekwencje w postaci uszkodzenia podstawowych zmysłów: węchu, wzroku, smaku, słuchu oraz dotyku.

Utrata zmysłu węchu – często związana z wypadkami. Zaburzenia i utarta węchu

Węch to niewątpliwie jeden z najbardziej potrzebnych nam zmysłów, szczególnie w przypadku oceny rozmaitych zagrożeń, chociaż nie jest uznawany jako najważniejszy. Jest jednak jedynym, którego nie można „wyłączyć”. Dzięki temu możemy jednak wyczuć np. dym, gaz czy też inne zapachy wskazujące na potencjalne zagrożenie.  Zaburzenia węchu mogą utrudnić normalne funkcjonowanie, mogą też mieć różny charakter, począwszy od częściowej utraty zmysłu, tj. osłabionego odczuwania zapachów, jak i anosmii czyli całkowitej utraty węchu. Może ona dotyczyć jednego lub obu nozdrzy.

Zaburzenia węchu mogą być spowodowane różnymi czynnikami, począwszy od chorób typu przeziębienie czy alergia, poprzez choroby psychiczne a skończywszy na neurologicznych (organicznych lub pourazowych). Ponadto sama anosmia może być też wrodzona. Bardzo często utrata węchu występuje podczas urazów głowy i nosa najczęściej w wyniku silnego uderzenia. Wtedy bardzo łatwo bowiem może dojść do uszkodzenia nerwu węchowego lub tzw. opuszki węchowej. Bardzo często zmiany te bywają nieodwracalne.

Leczenie zależy głównie od przyczyny urazu – zależnie od niego wprowadza się terapię farmakologiczną lub chirurgiczną. Czasami jednak (głównie przy uszkodzeniu nerwu) – przywrócenie zmysłu węchu jest niemożliwe. Tak samo jest przy anosmii wrodzonej. Nie można zapomnieć również, że w przypadku utraty zmysłu węchu, jednocześnie ulega upośledzeniu zmysł smaku.

Utrata smaku konsekwencją, m.in. zaburzeń węchu. Zaburzenia i utrata smaku

Zaburzenia zmysłu smaku występują u znacznej części społeczeństwa. Mogą być spowodowane infekcjami, nieprawidłową higieną jamy ustnej i powikłaniami po zabiegach w jej obrębie, lekami, itp. Często nie są one groźne i można je usunąć chociażby przez eliminację niektórych złych nawyków żywieniowych czy higienicznych. Niestety niejednokrotnie zaburzenia te są spowodowane poważniejszymi czynnikami, tj.

• powypadkowymi urazami głowy (najczęściej neurologicznymi),
• urazami nosa i związanymi  z tym zaburzeniami węchu,
• urazami w okolicach szczęki, jamy ustnej oraz języka.

Zaburzenia zmysłu smaku mogą być całkowite lub częściowe. Istnieją cztery podstawowe rodzaje zaburzeń smaku:

• aguesia – brak odczuwania smaków,
• hypoguesia – częściowe osłabienie odczuwania smaków,
• dysguesia – opaczne odbieranie bodźców smakowych, czyli odczuwanie przykrych smaków, np. gorzkiego zamiast słodkiego,
• hiperguesia – wzmożone odczuwanie bodźców smakowych.

Zmysł smaku funkcjonuje w sposób bardzo złożony. Na powierzchni języka znajdują się brodawki, z których trzy rodzaje zawierają tzw. kubki smakowe, odróżniające cztery główne smaki: gorzki, słony, słodki i kwaśny.  Ich zadaniem jest zamiana bodźca chemicznego na impuls przekazywany do mózgu.

Zmysł smaku odgrywa ogromną rolę w codziennym funkcjonowaniu. Dzięki niemu możemy ochronić się przed zjedzeniem rzeczy dla nas szkodliwych. Ponadto trzeba wspomnieć tutaj już o samej przyjemności płynącej z jedzenia, czego  w przypadku nawet częściowej utraty zmysłu smaku – jesteśmy pozbawieni.

Zmysł wzroku.  Zaburzenia i utrata wzroku

Zmysł wzroku jest ogólnie uważany za najważniejszy, pełniący w naszym życiu niezwykle istotną rolę. Pozwala nam orientować się w przestrzeni, sprawnie i szybko poruszać oraz wykonywać z łatwością codzienne czynności. Narządem wzroku jest oko, czyli gałka oczna, związana z nerwem wzrokowym. Sam wzrok to ogólnie mówiąc zdolność odbierania fal świetlnych.

Przy zaburzeniach zmysłu wzroku zaburzeniu podlega całe nasze codzienne funkcjonowanie w zasadzie we wszystkich jego aspektach. Podobnie jak w przypadku innych zmysłów problemy ze wzrokiem mogą być spowodowane wieloma czynnikami, począwszy od chorób samych oczu (zaćma, jaskra, zez, wytrzeszcz, zapalenie spojówek itd.) czy chorób neurologicznych (stwardnienie rozsiane) a skończywszy na urazach oka/oczu spowodowanych różnego rodzaju wypadkami (drogowymi czy też przy pracy). 

Należą do nich, np. uszkodzenia gałki ocznej na skutek urazów:

• tępych (uderzenia),
• drażniących (np. oparzenia) wraz z ciałem obcym w oku,
• termicznych,
• chemicznych,
• elektrycznych.

Wszystkie wyżej wymienione czynniki mogą spowodować, np.

• utratę ostrości wzroku,
• podwojenie obrazu,
• zaburzenia akomodacji (nastawności) oka (zdolności dostosowania się oka do widzenia przedmiotów położonych w różnej odległości),
• zwężenie pola widzenia,
• niedowidzenia,
• zeza (osłabienie mięśni ocznych),
• bezsoczewkowość,
• pseudosoczewkowość,
• zaburzenia przewodów łzowych (ciągłe łzawienie oka/oczu),
• uszkodzenia siatkówki,
• uszkodzenia powiek.

Mogą również wywołać choroby oka, takie jak: zaćma urazowa, przewlekłe zapalenie spojówek, jaskra (przy uszkodzeniu fizycznym powodującym wzrost ciśnienia śródgałkowego) czy wytrzeszcz.

W skrajnych przypadkach może dojść nawet do utraty narządu.

Zmysł słuchu. Zaburzenia i utrata słuchu często na skutek wypadków drogowych i przy pracy

Słuch ogólnie bywa zmysłem dość niedocenianym. Jednocześnie jest najbardziej wrażliwy i często może rekompensować niedomaganie innego zmysłu o czym często zapominamy.

Do zaburzeń słuchu bądź jego utraty całkowitej lub częściowej dochodzi najczęściej na skutek niegroźnych chorób takich jak: przeziębienie z katarem, zapalenie ucha środkowego, zatkanie ucha przez nadmiar woskowiny lub ciało obce. Niedosłuch mogą też wywoływać choroby poważniejsze, takie jak cukrzyca, RZS czy niedoczynność tarczycy. Defekt najczęściej mija podczas właściwego leczenia występującego schorzenia.

Niestety częstą przyczyną są też urazy mechaniczne, np. silne uderzenie w głowę jakimś przedmiotem, na skutek upadku z wysokości czy też obrażenia głowy podczas wypadku komunikacyjnego (łącznie z zaburzeniami neurologicznymi). Również nadmiar decybeli, czyli ciągłe przebywanie w miejscach gdzie normy dźwięków są przekraczane – nie wpływa korzystnie na nasz słuch. W skrajnych przypadkach może dojść do uszkodzenia bony bębenkowej, np. w przypadku ogłuszającego huku czy też gwałtownej zmiany ciśnienia.

Wszystkie wyżej wymienione czynniki mogą spowodować, np.

• zniekształcenie małżowiny usznej,
• zrośnięcia albo zwężenia zewnętrznego przewodu słuchowego wraz z utratą lub przytępieniem słuchu,
• upośledzenie ostrości słuchu,
• przewlekłe zapalenie ucha środkowego z powikłaniami lub bez,
• uszkodzenie ucha środkowego, błony bębenkowej, kosteczek słuchowych,
• uszkodzenie ucha wewnętrznego,
• uszkodzenie nerwu twarzowego i kości skalistej (skroniowej).

Powyższe uszkodzenia mogą dotyczyć jednego lub obydwu uszu.

Zmysł dotyku – obecny w całym ciele.  Zaburzenia czucia i utrata dotyku

W przeciwieństwie do zmysłów wyżej opisanych: smaku, węchu, słuchu oraz wzroku, umieszczonych praktycznie w jednym miejscu, zmysł dotyku jest przez nas odczuwany powierzchnią całego ciała. Tak samo jest on zmysłem wrażliwym na ból i temperaturę, podczas, kiedy wszystkie pozostałe są go pozbawione. Na całym ciele posiadamy bowiem zakończenia nerwowe, zwane receptorami. Znajdują się one w skórze, mięśniach oraz innych punktach ciała i przekazują do mózgu bodźce otrzymywane z zewnątrz. Dzięki nim czujemy ciepło i zimno, cechy takie jak twardość i miękkość, czujemy czyiś dotyk, możemy  ocenić wielkość, kształt czy też strukturę przedmiotów, nawet jeżeli ich nie widzimy . Nie musimy też patrzeć, by wiedzieć w jakim położeniu są dowolne części naszego ciała czyli dotyk w jakiś stopniu ułatwia nam orientację przestrzenną. Zmysł dotyku jest bardzo czuły i może rekompensować brak innego zmysłu, np. wzroku. Najlepszym przykładem jest tutaj alfabet Braille’a, stworzony dla osób niewidomych.

Do utraty zmysłu dotyku dochodzi najczęściej w wyniku urazów neurologicznych, często spowodowanych wypadkami komunikacyjnymi.  Przyczyną zaburzeń czucia w kończynach może być np. uraz kręgosłupa i uszkodzenie rdzenia nerwowego.

Ogólnie do przyczyn zaburzeń czucia można zaliczyć:

• wypadnięcie dysku – gł. w odcinku lędźwiowym. Powoduje silny ból, często promieniujący do stopy.  Może powodować nacisk na nerw, czego wynikiem jest zaburzenie czucia powierzchownego, zazwyczaj w okolicach nerwu kulszowego,
• urazy mechaniczne – występują parestezje i silne bóle zazwyczaj w okolicach   uszkodzonego nerwu
• ucisk na nerwy obwodowe – spowodowany często przez zwyrodnienia lub urazy,
• zapalenie wielonerwowe – towarzyszą mu często niedowłady oraz do porażenia nerwu twarzowego
• choroby naczyniowe mózgu np. udar niedokrwienny lub udar krwotoczny, a także krwawienia podpajęczynówkowe, powodują zaburzenia czucia

Uszkodzenia rdzenia kręgowego: poprzeczne (najczęściej w wyniku urazu, procesu rozrostowego, zapalenia rdzenia lub krwotoku do rdzenia); połowicze (najczęściej w urazu,  guza lub SM); śródrdzeniowe – (najczęściej na skutek krwotoku pourazowego, zakrzepicy tętnic oraz guza w rdzeniu kręgowym). 

Objawy zaburzeń czucia

• kauzalgie – zaburzenie czucia w postaci bólu o charakterze pieczenia lub palenia,
• neuralgie (nerwoból) – ostry  ból, często odczuwany jako przechodzący prąd,
• parestezje – mrowienie, drętwienie, uczucie gorąca lub zimna,
• hiperpatie -nadwrażliwość dotykowa,
• bóle fantomowe – ból lub zaburzenia czucia w miejscu amputowanej kończyny.

Uszkodzenia zmysłów a procent uszczerbku i odszkodowanie możliwe do uzyskania 

W przypadku uszkodzenia poszczególnych zmysłów określenie procentu uszczerbku na zdrowiu zależy oczywiście od rodzaju uszkodzenia oraz powikłań jeżeli takowe wystąpiły. Każdy przypadek należy tutaj traktować indywidualnie, jednak ogólnie uszczerbek  oraz odszkodowanie możliwe do uzyskania klasyfikuje się następująco:

Tabela uszczerbków i odszkodowań za urazy zmysłów

Warto zaznaczyć, że podane wartości odnoszą się głównie do potencjalnych kwot odszkodowania możliwych do uzyskania z OC. Nie stanowią one jednak ich precyzyjnego wyliczenia. Dlatego też przyznane kwoty mogą się różnić zasadniczo, w zależności od indywidualnego, konkretnego przypadku osoby pokrzywdzonej, czyli głównie stopnia, rodzaju zaburzeń i ich połączeń (np. węchu oraz smaku). Istotne są też przyczyny zaburzenia, charakter uszczerbku, jego konsekwencja na przyszłość, wiek poszkodowanego, jego zawód oraz wiek.

W przypadku tzw. NNW, kwota wypłacona zależy od ogólnej kwoty ubezpieczenia zaznaczonej w polisie oraz (w przeliczeniu na 1% uszczerbku). Niewątpliwie kwota możliwa do uzyskania z OC znacznie przewyższa sumę gwarantowaną przy polisach indywidualnych, warunkowanych przez Ogólne Warunki Ubezpieczenia.